“Nagłą potrzebą i długami przyciśniony” – kontrakt zastawny z 1773 r.

Uncategorized

Jakiekolwiek dobra były puszczane w zastaw zazwyczaj co najmniej na 3 lata. Niejednokrotnie termin ten ulegał wydłużeniu, gdy dłużnik zwlekał z wykupem. Można spotkać sytuacje, gdy zastawy były wykupowane po kilkudziesięciu latach – np. przez prawnuki zastawiającego. Z tego powodu może być to świetne źródło genealogiczne. Zastaw na Mazowszu Ten rodzaj kontraktu dotyczył na Mazowszu […]

Continue Reading

O kontrakcie komornika ziemskiego ciechanowskiego i owczarza z 1782 r.

Uncategorized

Kazimierz Fabian dwojga imion Kamiński (1734-1814) był synem Karola Kamińskiego (zmarłego gdy rzeczony syn miał mniej niż 4 lata) i Konstancji z Milewskich. Ta z kolei szybko wyszła powtórnie za Wojciecha Grabowskiego, a Kazimierz stał się jego pasierbem. Warto zatrzymać się na chwilę przy osobie Konstancji z Milewskich. Wydała na świat potomków, którzy byli jednymi […]

Continue Reading

Jak pruski żołnierz (z mazowieckiej szlachty) przed aktami wójtowskimi janowskimi darowizny roku 1795 zeznawał

Uncategorized

Zawierucha wojenna, słabość lub zmiana władzy to często okoliczności sprzyjające rozmaitym “przekrętom”. Ledwie kilkadziesiąt lat temu, na progu tzw. “transformacji ustrojowej” w latach 80-tych ubiegłego stulecia, roiło się od rozmaitych naciągaczy, oszustów i złodziei. Sądzę, że koniec XVIII w., jeżeli chodzi o te okoliczności, mógł wyglądać nieco podobnie. Extrakty z ksiąg wójtowskich janowskich Inaczej można […]

Continue Reading

Jak wyrazić ostatnią wolę w 34 słowach? Testament Marcina Tyszki z 1725 r.

Uncategorized

Niejednokrotnie spotkałem się z tym, że testament rozciągający się na kilkanaście kart był charakterystyczny dla osoby zamożnej, często na urzędzie. Im więcej majątku, tym więcej o jego rozporządzeniu. Nieco inaczej było w przypadku ostatniej dyspozycji Szlachetnego Marcina Tyszki. W najbliższy poniedziałek po święcie Świętego Mikołaja, Biskupa, tj. 10. grudnia 1725 r. w kancelarii ziemskiej w […]

Continue Reading

GDZIE ZMARŁ JAN KRASIŃSKI, KASZTELAN WISKI?


Uncategorized

Wiem o tym dobrze, iż kto się rodzi, umierać musi. Nikt nie wie kiedy i gdzie to nastąpi – pewny jest za to pośmiertny sąd Boży a po nim – niebo albo piekło. Przy czym spójnik “albo” nie stoi tutaj przypadkowo. Wiem także, że żyjemy w XXI w.. Co w takim razie można znaleźć w […]

11 lipca, 2023

GDZIE ZNAJDUJE SIĘ (JEŚLI PRZETRWAŁA) KSIĘGA NURSKA Z XVI w.?


Uncategorized

Jest wiadomym, że niemal wszystkie księgi nurskie spaliły się przeszło 300 lat temu, na długo przed erą cyfryzacji. Zgorzały bezpowrotnie. Dotychczas było wiadomo, że to wydarzenie przetrwały: a) protokół transakcji wieczystych (od 1616 do 1617 r.) [oznaczony w AGAD jako nurskie grodzkie wieczyste sygn. 1] b) protokół relacji z lat 1601-1602 [oznaczony w AGAD jako […]

11 lipca, 2023

Czy przeddzień i wigilia znaczą to samo?


Uncategorized

Słowo “przeddzień” (łac. pridie) nie wymaga szerszego opisu. Słowo wiglia (łac. vigilia) kojarzy się z dziś przede wszystkim z wieczerzą przed Świętem Bożego Narodzenia, chociaż ma szersze znaczenie. Katechizm Katolicki uczy, że “pościć mamy także w wigilie niektórych świąt, by przygotować się godnie na samo święto, a tak zjednać sobie u Boga obfite łaski” (ks. […]

19 kwietnia, 2023

Index najpiękniejszej księgi sądowej ostrołęckiej z lat 1767-1768


Uncategorized

Nie mam żadnych wątpliwości, że wśród zachowanych woluminów kancelarii ostrołęckiej nie ma nic, co przewyższało by urodą księgę grodzką wieczystą (to oczywiście indukta, czyli czystopis) obejmującą dwa lata z drugiej połowy lat 60-tych XVIII w. Księga jest obecnie przechowywana w AGAD. Jest oprawiona w skórę. Składa się z 339 wpisów na 166 obustronnie zapisywanych kartach, […]

24 października, 2022

Przasnyskie ziemskie wieczyste sygn. 43 (lata 1793-1795) – INDEX


Uncategorized

Chylenie się Polski ku upadkowi nie spowodowało, że przasnyska szlachta przestała załatwiać swoje sprawy majątkowe. Dowodzi tego księga wytworzona w miejscowej kancelarii pod koniec XVIII w. W tysiąc siedmsetnym dziewięćdziesiąt czwartem roku głód zwarzył, nie setnego artem. Zadosyć w czwartym, artując wyoździł a w piątym jeszcze, zbytecznie zagwoździł. Ten utwór znajduje się na początku księgi […]

24 sierpnia, 2022

Piotr Niszczycki (wojewodzic płocki) podpisał cyrograf w XVI w.


Uncategorized

Każdy, kto ma nieco klasycznego wykształcenia wie, że cyrograf vel chirograf (od greckich słów χειρ – „ręka” i γράφειν – „pisać”) to po prostu rękopis. W tym znaczeniu używano tego słowa w księgach sądowych co najmniej do XVI w., a z biegiem czasu (przynajmniej w tych, które przeglądałem) zostało ono zastąpione przez łacińskie “scriptum manuale”. […]

24 sierpnia, 2022

Szlachta drobna w powiatach płońskim i płockim podług Ignacego Sadkowskiego


Uncategorized

Redakcja SzPM: Przytoczony poniżej w całości artykuł autorstwa Ignacego Sadkowskiego ukazał się pierwotnie w miesięczniku “Wisła” w roku 1903 (tom XVII, zeszyt 6, s. 669-687). Posiada niewątpliwie wiele walorów, ze szczególnym uwzględnieniem tych etnograficznych. O autorze trudno znaleźć wiele informacji, ale krótka kwerenda dowodzi, iż tenże Ignacy Kajetan Sadkowski urodził się w roku 1854 w […]

23 maja, 2022

Co działo się w Milewie-Gawarach w domu pod numerem 4?


Uncategorized

W Milewie-Gawarach w 1775 r. stały cztery domy, jak świadczy podymne z tego roku. Liczba budowli mieszkalnych nie zmieniła się w pierwszej połowie XIX w., jak świadczą z kolei metryki parafii Krasne. Z pewnością każdy znał każdego i nic nie mogło się przed nikim ukryć. W domu pod numerem 4 (przynajmniej od 1808 r. aż […]

23 maja, 2022

Księga ciechanowska CGP 162 z 1785 r. w wyszukiwarce!


Uncategorized

Kilkaset indexów wpisów z 1785 r. (oraz jeden z 1784 r.) z kancelarii w Ciechanowie, zapisanych na papierze stemplowym przed chwilą znalazło się w wyszukiwarce To przede wszystkim kwitacje, zapisy i zastawy, które przynoszą informacje o szlachcie ziemi ciechanowskiej, a czasem także ościennych ziem. Jest to już druga księga z obszernego zespołu ksiąg ciechanowskich. W […]

11 kwietnia, 2022